Laarne is een heksengemeente. Heksen spreken al eeuwenlang tot de verbeelding. In Europa werden ze vanaf 1450 ruim drie eeuwen lang vervolgd, ook in Laarne. In het midden van de zestiende en het begin van de zeventiende eeuw zijn een zevental Laarnse heksen veroordeeld.
Annekin van Laerne, die evenwel in Gent woonde, was de eerste in het rijtje. In 1527 werd hij veroordeeld, niet als heks maar als misdadiger. Hij voorzag in zijn bestaan met waarzeggerij. Hij liep hiervoor een eerste veroordeling op in 1527 en werd uiteindelijk onthoofd in 1534.
Tijdens het bewind van aartshertogen Albrecht en Isabella (1599-1621) bereikte de heksenwaan een hoogtepunt. Charles van Zuylen, de toenmalige heer van Laarne, speelde een belangrijke rol bij de lokale vervolgingen. Hij had de juridische macht om onder meer dood- en lijfstraffen uit te spreken. Onder zijn bewind vonden zes heksenprocessen plaats. Janne Callens, Passcheyne Neyts, Josyne Celis en Willemyne Sveermans eindigden op de brandstapel. De enige man, Lieven Lammens, werd verbannen. Josyne Luycx kreeg de vrijspraak.
Laarne is zich zeer bewust van haar heksenidentiteit en stimuleert op verschillende manieren dat het verhaal van de heksen deel uitmaakt van het (lokale) collectieve geheugen.
- De Heksengilde, die in 2004 is opgericht, fungeert als ambassadeur voor de gemeente. In 2024 bestaat de heksengilde dus 20 jaar.
- In 2007 kwamen de Laarnse heksen tot leven tijdens het massaspektakel HEKSenVUUR.
- In 2017 was de tweejaarlijkse openluchtfototentoonstelling aan moderne hekserij gewijd, vond een heksensymposium plaats en kwam er een heksenbeeld in de Kasteeldreef.
- Tijdens een bezoek aan het Kasteel van Laarne vertelt de movie guide de heksenperikelen vanuit het standpunt van pastoor Schatteman
- Vanuit een aantal gemeente- en stadsbesturen in België groeide sinds februari 2023 de intentie en wil om regelmatig samen te werken rond de heksenthematiek, dit in de meest breed-maatschappelijke zin en met de bedoeling om een sterk netwerk uit te bouwen, niet alleen met lokale besturen maar met diverse organisaties (onderwijs, heemkundige kringen, heksenverenigingen en -comités, theaterverenigingen of -compagnies, …). Hiervoor werd een kader ontwikkeld in de vorm van een memorandum of understanding of engagements-verklaring. Er is ook een gemeenschappelijke website belgischeheksen.be
BIBLIOGRAFIE
De Potter – Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten van Oost-Vlaanderen - Laarne
DE WILDE J.R.J., ‘Het faict van tooverie in Laarne’ in: Castellum, december 2001
MONBALLYU J., Heksenwaan en heksenvervolgingen in het westen
MONBALLYU J., Heksenprocessen te Laarne in 1607-1608: een samenspel van "krachten van onderen" en "krachten van boven"
VAN DAMME-LOSTRIE C., Te Laarne op het Zand zijn de heksen verbrand, 1981
VANHEMELRYCK F., Het gevecht met de duivel, Davidsfonds, 1999
Syllabus lezingen Universiteit Vrije Tijd, Davidsfonds, 1999
